Valladolid

Valladolid
	; ;
	[[Ficheiro:\|Panorámica de Valladolid\|280px]]
Localización
	; ; ; ; ; ; Valladolid; ; ; ; ; ; ; ; ; ; Valladolid; ; ; ; ;
País	; España;
Comunidade autónoma	; Castela e León;
Provincia	Valladolid
Comarca	Campiña del Pisuerga
Xeografía
Altitude	698 msnm;
Superficie	197,5 km²;
Demografía
Poboación	301.876 hab. (2016)
Densidade	1.525,32 hab./km²
Xentilicio	Valisoletano/a
Outros datos
Código postal	47001–47016
Alcalde	; Óscar Puente Santiago (PSOE)
	ava.es

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Valladolid (homónimos).

Coordenadas: 41°38′0″N 4°43′0″O / 41.63333, -4.71667

Valladolid é unha cidade española situada no cuadrante noroeste da península ibérica, no centro de Castela e León, na confluencia dos ríos Pisuerga e Esgueva. É a capital da provincia de Valladolid e sede das Cortes e da Xunta de Castela e León. Así mesmo foi sede da corte castelá e posteriormente, entre 1601 e 1606, capital do Imperio Español. Actualmente é a décimo terceira cidade máis grande de España.

Índice

1 Xeografía
- 1.1 Hidrografía
- 1.2 Demografía
- 1.3 Clima

2 Historia
- 2.1 Idade Media
- 2.2 Idade Moderna
- 2.3 Século XIX
- 2.4 Século XX

3 Educación

4 Patrimonio
- 4.1 Museos
- 4.2 Casas Museo
- 4.3 Lugares emblemáticos

5 Acontecementos culturais e festivos

6 Notas

Xeografía |

Valladolid está situada no centro da Submeseta setentrional, cunha altura media de 698 m, e hidrograficamente encóntrase emprazada na cunca do Douro. O relevo valisoletano está conformado por unha chaira, interrompida por pequenas series de outeiros, como o Cerro de San Cristóbal, a poucos quilómetros da capital. As coordenadas da cidade son 41°38′ N e 4°43′ O.

Hidrografía |

Valladolid áchase na confluencia do río Pisuerga e o Esgueva, que xunto coa Canle de Castela e máis a Canle do Douro completan a rede hidrográfica da cidade.

O Pisuerga ofrece na actualidade diversas opcións de ocio e cultura. A embarcación La Leyenda del Pisuerga permite admirar e gozar da natureza sen se mover do centro da capital. Trátase dun barco de 25 metros de eslora e 6 de calado. A súa saída realízase desde a Estación de Embarque (Parque de las Moreras) río abaixo ata a localidade de Arroyo de la Encomienda, podendo, durante a navegación, observar de preto a flora e a fauna da cunca do Pisuerga.

Ademais, Valladolid dispón dunha praia fluvial artificial, a Playa de las Moreras, que permite tomar o sol en pleno centro e incluso darse un baño no propio Pisuerga.

Demografía |

Posuía unha poboación de 319.943 habitantes (INE, 2006).

Nos últimos anos a cidade de Valladolid perdeu poboación en favor da súa área periurbana, onde proliferan novas zonas residenciais. Esta área metropolitana ten 400.110 habitantes, sendo a 19ª de España en poboación. O encarecemento da vivenda na capital, a falla dunha política adecuada de planeamento urbano e, o acrecentamento dos problemas asociados ao tráfico rodado, provocaron cambios residenciais de carácter centrífugo:

Evolución demográfica de Valladolid desde 1842

Fonte: INE^[2]

Nota: Nos censos de 1857 e 1960 increméntase o término da cidade xa que incorpora a La Overuela e Puente Duero, respectivamente.

Evolución da poboación de: Valladolid desde 1991 ata 2006
1991	1996	2001	2004	2005	2006
330.700	319.805	316.580	321.713	321.001	319.943

Clima |

Climograma de Valladolid

O clima de Valladolid é de tipo mediterráneo continental. O vello proverbio castelán "Nueve meses de invierno y tres de infierno", descríbeo con perfección. As temperaturas son frescas, cunha media anual de 12,3 °C; nos invernos son frecuentes as xeadas (61 días de xeo/ano, como media) e as nevadas, aínda que as nevadas fortes sexan raras, por mor da situación xeográfica da cidade. Os veráns son en xeral cálidos e secos, con temperaturas máximas de arredor de 30 °C, mais con mínimas frescas de abondo. Os récords de temperaturas son 48,2 °C , rexistrada o 15 de agosto de 2003, e -11,5 °C o 14 de febreiro de 1983. No observatorio de Villanubla as temperaturas son aínda máis baixas. As precipitacións, bastante raras, converten a zona de Valladolid na máis árida Meseta Norte, pero distribúense de xeito abondo regular ao longo do ano, sendo os meses máis secos marzo e os estivais. A media anual de insolación é de 2.534 horas, con 71 días de chuvia.

**Observatorio de Valladolid**
1971-2000	xan	feb	marz	abr	mai	xuñ	xull	agost	set	out	nov	dec	TOTAL
Temp. máxima (°C)	8,3	11,4	15,0	16,3	20,5	25,9	30,4	29,8	25,7	18,8	12,6	8,8	18,6
Temp. mínima (°C)	0,0	0,9	2,3	4,0	7,2	10,7	13,3	13,6	10,9	6,9	2,9	1,3	6,2
Precipitacións (mm)	40	32	23	44	47	33	16	18	31	42	51	56	435

Historia |

Idade Media |

Vista de Valladolid

No século XI, durante a repoboación da Meseta Norte, o rei de León Afonso VI, encomendou ao conde de Saldaña e Carrión, Pedro Ansúrez, o seu poboamento. Ata que Afonso VI outorga o señorío da mesma a Pedro Ansúrez, en 1072, non se produce o medramento da cidade. Ansúrez fixo construír un pazo para él e a súa esposa, Eylo, que non se conserva. Tamén edificou a Colexiata de Santa María (que lle conferíu rango de vila) e a igrexa de Santa María la Antigua. En 1208 Afonso VIII faina cidade cortesá.

Pedro Ansúrez

Logo da morte temperá de Henrique I de Castela e a abdicación de súa mai, Fernando III o Santo obtén, en 1217, o reino de Castela, en acto realizado na praza maior de Valladolid. Durante os séculos XII e XIII, Valladolid sufriu un rápido crecemento, favorecido polos privilexios comerciais outorgados polos monarcas Afonso VIII e Afonso X o Sabio. Dona María de Molina, raíña e rexente de Castela durante 30 anos, arredor do 1300, estabelece alí a súa residencia, engrandecéndoa notabelmente. En 1346 o papa Clemente VI outorga a bula que permite a creación da Universidade.

Durante estes séculos, a cidade foi, ocasionalmente, residencia real e sede das Cortes.

O 19 de outubro de 1469 Isabel de Castela e Fernando de Aragón (que sería Fernando II de Aragón) celebran matrimonio, en segredo, no Palacio dos Vivero (sito no actual emprazamento da Chancelaría).

on 1489 estabelécese definitivamente o tribunal da Chancelaría de Valladolid e, en 1500, o da Inquisición, dando lugar á celebración de Autos de Fe.

Idade Moderna |

En 1506 falece en Valladolid Cristovo Colón, sendo aquí enterrado, no mosteiro de San Francisco.

Durante un tempo, a cidade perde os seus privilexios, retirados polo rei Carlos I, en represalia pola adhesión de Valladolid ao levantamento dos Comuneiros, que se lle opuxeran. Máis tarde, porén, Valladolid converteuse nunha das capitais do Imperio español de Carlos, cobrando grande importancia política, xudicial e financeira.

O 21 de maio de 1527 naceu o futuro Filipe II no Pazo Pimentel. En 1561 a cidade foi arrasada por un vasto incendio, tras o cal Filipe II comprometeuse a reconstruír a cidade, dotándoa da primeira Praza Maior regular de España (modelo de outras máis coñecidas, como a de Madrid, de 1617, ou Salamanca, de 1729). A súa decisión de fixar a corte real en Madrid, no só deixou unha catedral a medio construír, senón que supuxo unha época de decadencia, da que a cidade no comezou a recobrar ata o século XIX. O 10 de xaneiro de 1601, a instancias do valido de Filipe III, o Duque de Lerma, foi trasladada novamente a corte a Valladolid, mais volveuse mudar o 6 de abril de 1606. Entre tanto, naceu o príncipe Filipe (8 de abril de 1605), futuro Filipe IV e súa irmá, Ana de Austria, futura raíña de Francia e mai de Luís XIV. Neste curto período de sede real, Cervantes publicou a súa primeira edición do Quixote (pero en Madrid), en 1604, mentres vivía aquí; tamén residiron en Valladolid, nestes anos, Quevedo e Góngora.

Século XIX |

O 31 de maio de 1808 foi o dous de maio. A insurrección desperta a preocupación do marechal de Bessières. Como consecuencia, prepárase a batalla de Cabezón, que se producirá o 12 de xullo, con a derrota absoluta e retirada en desbandada do exército dirixido por García de la Cuesta, reunido en condicións precarias. A cidade foi finalmente liberada polo exército mandado por Wellington en xullo de 1812.

A chegada do ferrocarril a Valladolid, supuxo un grande impulso, marcando a dirección de crecemento da cidade. Durante este século a urbe non medra notabelmente, pero a súa estrutura interna mudo, abríndose novas rúas, prazas e xardíns, como o de Poniente, refórmase o Campo Grande, encánase e desvíase o río Esgueva, o que supón a fin das cheas na cidade. O 22 de outubro de 1887 foi inaugurada a iluminación eléctrica pública en Valladolid.

Valladolid nos primeiros anos da democracia

Século XX |

A poboación recibiu a instauración da Segunda República en 1931. O 4 de marzo de 1934, a fusión de Falange Española (o partido de José Antonio Primo de Rivera) e as JONS (de Onésimo Redondo) levouse a cabo nun acto celebrado no Teatro Calderón da cidade.

Despois do Alzamento nacional do 18 de xullo de 1936, Valladolid quedou en mans dos militares rebeldes, bando no que permanecerá ata o final da guerra en 1939. Durante a guerra a cidade foi bombardeada pola aviación republicana o 19 de xaneiro de 1938. Dous días máis tarde, os franquistas responderon con un violento raid sobre Barcelona, que produciu 150 mortos e 500 feridos entre a poboación civil.

Logo da prostración dos primeiros anos da posguerra, desde os anos 50, Valladolid experimenta un importante cambio debido á instalación de industrias automobilísticas (como FASA - Renault) e de outros sectores (Endasa, Nicas).

Educación |

Valladolid ten dúas universidades:

Universidade de Valladolid, fundada no século XII, é unha das máis antigas de España e de grande prestixio. É unha universidade pública que presenta distintas facultades e campus, repartidos pola cidade. Ademais dispón de campus noutras 3 provincias de Castela e León: Palencia, Soria e Segovia.

Os seus máis de 30.000 alumnos repártense en 25 centros, atendidos por máis de 2.000 profesores e 1.000 "PAS" (Personal de Administración e Servizos).

Ofrece, ademais dos 25 centros, dunha serie de edificios administrativos, como por exemplo o Palacio de Santa Cruz, onde se sitúa o reitorado ou a Casa do Estudante, onde están o resto de servizos administrativos. O CTI (Centro de Tecnologías de la Información) albérgase no edificio da Residencia Universitaria Alfonso VIII, ao lado da Facultade de Ciencias.

Universidade Europea Miguel de Cervantes, é unha universidade privada de recente creación.

Na actualidade ofrece 11 titulacións que se imparten en catro facultades:

Facultade de Ciencias Humanas e da Información.

Facultade de Ciencias Xurídicas e Económicas.

Facultade de Ciencias da Saúde.

Escola Politécnica Superior.

Patrimonio |

Museos |

O Museo Nacional de Escultura, de relevancia internacional, está en plena ampliación (proceso que inclúe a restauración do histórico Colexio de San Gregorio, a Casa del Sol, a igrexa de San Benito el Viejo e o Palacio de Villena, este último xa aberto). Entre outros tesouros contén o Retablo de San Benito el Real de Valladolid, obra magna realizada por Alonso Berruguete á súa volta de Italia.

No interior da Catedral de Valladolid, proxectada por Juan de Herrera, pero que foi continuada por outros arquitectos como Alberto Churriguera, e aínda inacabada, sitúase o Museo Diocesano e Catedralicio de Valladolid, inaugurado en 1965. A iniciativa é debida ao entón Arcebispo de Valladolid, José García Goldáraz, que seleccionou esculturas, pinturas, ourivería, marfís, ornamentos e outras obras procedentes na súa maioría do tesouro catedralicio e de parroquias extintas da Diocese.

No Museo Arqueolóxico de Valladolid (praza de Fabio Nelli) atópanse varias seccións: de arqueoloxía provincial (que alberga mosaicos romanos encontrados na cidade), de belas artes (século XIII a XIX) e de historia da cidade. Existe un proxecto de reforma e ampliación do museo.

Museo da Ciencia, na orela do Pisuerga

Museo da Ciencia,

Museo Oriental, sito no Convento dos Agostiños Filipinos, edificio de estilo neoclásico, é obra de Ventura Rodríguez. Iniciado en 1759, terminouse en 1930 coa beizón do templo. O Museo Oriental foi fundado en 1908.Recolle unha extraordinaria colección de arte chinesa e filipina desde o século II a.C. ao século XIX. Constitúe unha das máis grandes coleccións de arte oriental que poden ser admiradas en Europa, e sen dúbida, a máis completa de España. Esta grande colección de arte sitúase nesta cidade debido a dúas razóns, Valladolid era a sede central dos Agostiños Filipinos de España, e a segunda, que ao tempo era onde se formaban os futuros misioneiros; por ambos dous motivos traíanse moitos materiais orientais.

Museo Fundación Cristóbal Gabarrón ofrece a posibilidade de coñecer de primeira man a traxectoria do artista que lle da nome a través dunha coidada selección retrospectiva: a Colección Gabarrón.

MAVA –Museo de arte de vanguardia-. Responde á decisión de crear en Valladolid un fondo de arte contemporánea internacional. representativo das diversas tendencias artísticas das últimas décadas.

O Museo Patio Herreriano de Arte Contemporánea Española, referencia importante na difusión da arte contemporánea, desde a súa fundación e inauguración polos Reis en xuño de 2002.

O Museo de San Xoaquín e Santa Ana, no que se poden contemplar varias obras de Goya, un Cristo xacente de Gregorio Fernández, e unha importante colección de tecidos e roupas realizadas pola comunidade cisterciense desde o ano 1767.

Museo Anatómico de Pío del Río Ortega. Nel poden admirarse pezas de anatomía humana naturais e artificiais, esqueletos de cranios de animais, así como instrumentos e aparellos relacionados con a medicina.

Museo de Ciencias Naturais. Ten 5.102 pezas distribuídas por unhas quince salas, conformadas con criterios esencialmente científicos e pedagóxicos. Hai coleccións de Ciencias naturais, Botánica, Zooloxía e Xeoloxía.

Museo da Academia de Cabalaría. Creado a partir de 1976, mercé a iniciativa de varios profesores da Academia. Exhíbense pinturas, como o impresionante cadro da Batalla de Treviño, debido a Víctor Morelli, ou o retrato ecuestre de Afonso XIII, pintado por Román Novarro. Tamén podemos contemplar armas brancas e de fogo, pinturas, miniaturas militares, uniformes, monturas etc.

MUVA-Museo da Universidade de Valladolid. A colección permanente mostra múltiples obxectos relacionados con a Historia da Universidade valisoletana e co seu rico patrimonio móbel e documentar, tales como códices, instrumental oftalmolóxico e anatómico, monetarios romanos e outras valiosas mostras arqueolóxicas, obxectos relixiosos, bulas e autorizacións para a impartición de estudos superiores etc., e máis unha mostra da pinacoteca da Universidade de Valladolid.

IOBA-Museo de Oftalmoloxía Doctor Saracíbar. O museo de Oftalmoloxía do IOBA (Instituto Universitario de Oftalmología Aplicada) da Universidade de Valladolid foi creado en 1995 e leva o nome do Dr. José María Saracíbar, oftalmólogo valisoletano que doou grande parte do material exposto. Reúne materiais diversos de Oftalmoloxía desde fins do séculoo XIX.

Museo de Santa Isabel. Expón diversas obras de arte, destacando dous lenzos de Diego Valentín Díaz, a Inmaculada de Felipe Gil de Mena e máis pinturas de mediados do século XVII.

Casas Museo |

Pódense visitar 3 casas museo:

A Casa-Museo de Cervantes. Está sita no edificio que ocupou o escritor durante a súa estada en Valladolid, entre os anos 1604 e 1606, que coincidiu coa publicación da primeira edición de El Quijote, en 1605. No seu interior tentouse recrear o ambiente que puido respirar o escritor nunha casa discretamente decorada, consonte as posibilidades dun fidalgo español do século XVII.

A casa de Zorrilla. Sitúase na casa natal do poeta nacido o 21 de febreiro de 1817, e onde transcorreu a súa primeira infancia; así como a súa estadía esporádica noutras etapas da súa vida, como a que coincide co seu regreso de México en 1866.

A Casa-Museo de Colón. Está situada na Calle de Colón, e foi erguida en 1968, en lembranza do Almirante do Mar Océano, para albergar un museo dedicado na súa memoria.

Lugares emblemáticos |

Igrexa de San Pablo

Igrexa de Santa María La Antigua.

Igrexa de San Benito.

Igrexa de San Pablo .

Antigo Colexio de Teoloxía de San Gregorio.

Praza Maior.

Catedral.

Teatro Calderón.

Palacio de Santa Cruz. Sede do reitorado da Universidade de Valladolid

Edificio Histórico da Universidade.

Palacio de Santa Cruz.

Palacio Real.

Igrexa Penitencial de Nosa Señora das Angustias.

Igrexa Penitencial de Nosa Señora da Vera Cruz.

Palacio de Villena.

Palacio do Conde de Gondomar (Casa do Sol).

Igrexa de San Benito el Viejo.

Calle Duque de la Victoria.

Real Chancelaría de Valladolid

Acontecementos culturais e festivos |

Anualmente celébrase a SEMINCI ou Semana Internacional de Cine de Valladolid, a finais de outubro, considerado o segundo festival de cine máis importante de España, tras o Festival Internacional de Cine de Donostia.

Festas Patronais de San Pedro Regalado, conmemórase en plena primavera -13 de maio-, sendo o evento taurino a principal atracción.

Feira e Festas de Nosa Señora de San Lourenzo, é o acontecemento festivo máis importante e popular.

Semana do Renacemento, durante o mes de maio celébrase na Praza Maior un mercado renacentista, con a recreación de sabores, olores e personalidades do Valladolid do século XVI. Estes días represéntase polas rúas A Ruta do Herexe, popularizada despois da publicación da novela de Miguel Delibes, mentres os restaurantes ofrecen menús rescatados do século XVI e actualizados por restauradores valisoletanos

Semama Santa. Neses días, se non chove, as dezanove confrarías valisoletanas desfilan polo casco histórico da cidade. A historia da Semana Santa en Valladolid remonta ao 16 de marzo de 1948, aínda que anteriormente houbo procesións no interior dos conventos, onde naceron as confrarías máis antigas. A calidade da tallas fixo que a Semana Santa valisoletana fose declarada de Interese Turístico Internacional. Pódense nesas xornadas admirar tallas de Juan de Juni, Gregorio Fernández, Pedro de Ávila ou Andrés de Solanes.

Notas |

↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para Valisoletano.

↑ INEbase. Variaciones intercensales. Alteraciones dos municipios nos censos de población desde 1842. En línea: http://www.ine.es/intercensal/ Consultado 17-06-2011. Cando disponse do dato de poboación tomase a cifra máis alta.

[1] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para Valisoletano.

[2] INEbase. Variaciones intercensales. Alteraciones dos municipios nos censos de población desde 1842. En línea: http://www.ine.es/intercensal/ Consultado 17-06-2011. Cando disponse do dato de poboación tomase a cifra máis alta.

搜尋此網誌

Otdfbt

Valladolid

Índice