Coordenadas: 42°41′21″N 8°29′14″O / 42.68917, -8.48722

A Estrada
---
Concello da Estrada.
Situación
Xentilicio[1]	estradés/estradesa estratense estradense
Xeografía
Provincia	Provincia de Pontevedra
Comarca	Comarca de Tabeirós - Terra de Montes
Poboación	20.661 hab. (2018)
Área	281,8 km²
Densidade	73,32 hab./km²
Entidades de poboación	458
Capital do concello	A Estrada
Política (2015)
Alcalde	José Carlos López Campos (PP)
Concelleiros	BNG: 1 PPdeG: 11 PSdeG-PSOE: 8 Outros: MÓVETE 1
Eleccións municipais na Estrada
Uso do galego[2] (2011)
Galegofalantes	66,42%
Na rede
aestrada.gal
v c e

A Estrada é un concello da provincia de Pontevedra, pertencente á comarca de Tabeirós - Terra de Montes. Segundo o IGE no ano 2018 tiña 20 661 habitantes, dos cales 419 eran de orixe estranxeira. O concello ten 51 parroquias. O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «estradés»^[3] (forma oficial), estradense^[4] (forma popular) ou estratense (forma culta)^[5].

Xeografía |

Demografía |

Historia |

A xurisdición de Tabeirós ten a súa orixe en tempos do rei suevo Miro, no século VI, e aparece citada no Cronicón Iriense como pertencente á diocese de Iria. No século XII, o arcebispo Xelmírez e o rei Afonso VII de Castela trocaron a terra de Tabeirós (que pasou a ser da mitra compostelá) por Tabeirolos e o castro de Faro. A xurisdición abarcaba o actual concello da Estrada, con excepción das parroquias de Vea. A xurisdición de Tabeirós incluía os coutos de Vea, Codeseda, Vega e Oca, e o Couto do Viso.

En 1836 iniciáronse as reunións para a unión destes concellos noutros maiores ou nun só. O 1 de xaneiro de 1837 uníronse os Coutos de Vega e Oca, Viso, Codeseda e Vea con Tabeirós. O concello formouse en Cereixo, con sede en Pernaviva, xa con 51 parroquias (incluída A Estrada, que aparece por primeira vez, formada polos lugares de Figueiroa de Arriba, Figueiroa de Abaixo, Rodeiro, Regueiro, Pedregal, Vilabrasil e Vilar). Logo de tres anos de enfrontamentos entre absolutistas e liberais, en 1840 tivo lugar a destitución do concello de Cereixo, solicitando que o nome do concello fose A Estrada, aprobándose a mudanza o 23 de xaneiro de 1841.

O partido xudicial da Estrada inclúe ós concellos de Forcarei e Cerdedo.

O 6 de xullo de 1859 concedéuselle á Estrada o título de Vila por Real Decreto. En 1878, o rei Afonso XII outorgou ó concello o tratamento de Ilustrísimo, e en 1912, o seu fillo Afonso XIII, o de Excelentísimo.

Ata 1940 editouse na vila o xornal El Emigrado.

Cultura |

Toponimia |

O nome procede^[5] do latín strata ("terra pisada por onde se anda; camiño")^[6]. Neste lugar cruzábanse dous camiños: o que ía de sur a norte, desde a Terra de Montes, Ourense e Portugal, que seguían os arrieiros e peregrinos cara Santiago de Compostela, e de leste a oeste, desde o Deza, Trasdeza e o interior de Galiza, por onde arrieiros e, máis tarde, carrilanas, se dirixían á costa.

Como premisa dunha hipótese máis complexa, Cabeza Quiles ^[7] baséase na escaseza documental da voz estrada (fronte a strata) nos tombos de Sobrado dos Monxes, Samos ou Oseira observada por Pensado Tomé, así como a súa ausencia tamén de datos en Mondoñedo, Celanova, San Pedro de Ramirás ou San Pedro de Rocas e na antiga lexicografía do padre Sarmiento, do padre Sobreira, Xoán Manuel Pintos, Cornide e Cuveiro. A súa teoría supón a perda do uso común deste lexema para máis tarde recuperarse co significado actual de estrada, hipótese compartida por Benigno Fernández Salgado. Como topónimo da actual capital de concello, utilizábase inicialmente Tabeirolos (que deu Tabeirós) e logo contra 1600 San Paio de Figueroa, ata a época de Sarmiento que documenta A Estrada contra 1750. Polo tanto, e sempre segundo Cabeza Quiles, a data de aparición é demasiado serodia para que o topónimo proceda do latín (via) strata (participio do verbo sternere, "espallar, botar pedra por riba do chan; empedrar") e propón un étimo alternativo na participio do verbo popular galego estrar ("botar estrume nas corredoiras con lama, sobre todo en inverno").

Goberno e política |

Casa do Concello

Actualmente, o alcalde do concello da Estrada é José Carlos López Campos do PPdeG. O anterior alcalde foi José Antonio Dono López, do Partido Socialista Obrero Español, quen lle arrebatou a alcaldía ao popular Manuel de la Calle, sucesor do anterior alcalde Ramón Campos Durán, tralas eleccións de 2007. Os partidos políticos máis relevantes no ámbito local, ademais do BNG, son o Partido Popular, cuxo portavoz no pleno foi Miguel Ramón de la Calle Amaro, o Bloque Nacionalista Galego con Xosé Magariños Maceiras e Movemento Veciñal Estradense (MÓVETE) con María del Mar Blanco Casais.

O concello da Estrada estrutúrase en diferentes concellerías: de cultura e normalización lingüística, de servizos municipais: deportes, mocidade, transportes e alumeado público; de ambiente; de benestar social e participación cidadá, de promoción económica, turismo e comercio e policía local; e de obras. O concello celebra plenos ordinarios cada mes, aínda que con frecuencia celébranse plenos extraordinarios, co fin de debater temas e problemas que afectan ao concello.

A xunta de goberno, presidida polo alcalde, está composta actualmente por 9 concelleiros do PPdG. A corporación municipal está formada por 21 membros, 11 do PPdeG, 8 do PSdeG-PSOE, 1 de Móvete e 1 do BNG.

Galería de imaxes |

Vexa o artigo principal en: Galería de imaxes da Estrada

• 
  

  

  
  

  
  

  Praza da Farola
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Igrexa
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Casa Consistorial
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Palco de música á beira do concello
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Fonte e pombas
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Fiestras da igrexa
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Parque infantil
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  IES Manuel García Barros
  

  
  

  
  

Festividades |

Son famosas a Festa do Salmón e a rapa das bestas de Sabucedo. As festas patronais son na honra a San Paio e celébranse o 26 de xuño.^[10]

A Estrada na literatura popular |

• 
  As nenas de Paradela/ elas son moi bailadoras,/ bailan na punta do pé/ como se foran señoras ^[11].


• 
  Canta, miña prima, canta./ ¡No adro de Paradela/ non entra mellor garganta ^[12].


• 
  O pandeiro toca ben,/ as ferreñas danlle o son,/ as meniñas que o tocan/ de Paradela elas son ^[13].

Parroquias |

Lugares da Estrada |

Para unha lista completa de todos os lugares do concello da Estrada vexa: Lugares da Estrada.

Notas |

Véxase tamén |

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  A Estrada

Bibliografía |

• 
  Costas González, Xosé-Henrique (2016). Os xentilicios de Galicia e dos outros territorios de lingua galega. Universidade de Vigo. p. 66. ISBN 978-84-8158-706-7. 
  


• 
  Varela Castro, Pedro (1923). La Estrada (en castelán). Tipografía de «El Eco de Santiago». p. 252. 
  

Etnografía

• Fermín Bouza-Brey (colector): "Literatura popular da parroquia de Paradela, concello da Estrada, na terra da Ulla", en "Arquivo Filolóxico e Etnográfico de Galiza", en Nós.

Outros artigos |

• Alcaldes da Estrada

Ligazóns externas |

• Páxina web do Condello da Estrada


• IES Manuel García Barros


• 
  Codeseda A Estrada (en castelán)
  


• Portal cultural comarcal Tabeiros Montes

v c e Concellos da comarca de Tabeirós - Terra de Montes     Cerdedo A Estrada Forcarei

v c e Galicia  · Concellos da provincia de Pontevedra Agolada Arbo Baiona Barro Bueu Caldas de Reis Cambados Campo Lameiro Cangas A Cañiza Catoira Cerdedo-Cotobade Covelo Crecente Cuntis Dozón A Estrada Forcarei Fornelos de Montes Gondomar O Grove A Guarda A Illa de Arousa Lalín A Lama Marín Meaño Meis Moaña Mondariz Mondariz-Balneario Moraña Mos As Neves Nigrán Oia Pazos de Borbén Poio Ponte Caldelas Ponteareas Pontecesures Pontevedra O Porriño Portas Redondela Ribadumia Rodeiro O Rosal Salceda de Caselas Salvaterra de Miño Sanxenxo Silleda Soutomaior Tomiño Tui Valga Vigo Vila de Cruces Vilaboa Vilagarcía de Arousa Vilanova de Arousa