Enténdese como soberanía ao exercicio da autoridade que, na maioría de sistemas políticos da actualidade, reside no pobo e é exercida a través dos poderes públicos de acordo coa súa propia vontade e sen a influencia de elementos estraños.

Tamén a palabra "soberanía" se conceptualiza como o dereito dunha institución política de exercer o seu poder. Tradicionalmente considerouse que son tres os elementos da soberanía: Territorio, pobo e poder.

No Dereito internacional, a soberanía é un concepto clave, referido ao dereito dun estado para exercer os seus poderes.

A definición de Bodin. A soberanía do poder absoluto |

A soberanía, segundo a clásica definición de Jean Bodin na súa obra Os seis libros da República, é o "poder absoluto e perpetuo dunha República" e soberano é quen ten o poder de decisión, de dar leis sen recibilas doutro, é dicir, aquel que non está suxeito ás leis escritas, pero si á lei divina ou natural. Segundo este autor soberano debía ser o monarca, e caracterizábase dito poder por ser absoluto, perpetuo, supremo, ilimitado, indivisible e imprescriptible.

Páxina da obra de Rousseau O Contrato social

A soberanía popular de Rousseau |

Dous séculos máis tarde, no ano 1762 Rousseau retomou a idea de soberanía pero cun cambio substancial. O soberano é agora a colectividade ou pobo, e esta é a que dá orixe ao poder alleado, renunciando voluntariamente aos seus dereitos a favor da autoridade. Cada cidadán é soberano e súbdito ao mesmo tempo, xa que contribúe tanto a crear a autoridade como a formar parte dela, en canto mediante a súa propia vontade deu orixe a esta, e doutra banda é súbdito desa mesma autoridade, en canto obrígase a obedecela.

Así segundo Rousseau todos os cidadáns serían libres e iguais, posto que ninguén obedecería ou sería mandado por un individuo en específico, senón que sería un suxeito indeterminado, que sería a vontade xeral. A vontade xeral ten o poder soberano, é dicir, aquela que sinala o correcto e verdadeiro, e aquelas minorías deberían acatar o que di a vontade colectiva. Esta concepción russoniana que a pesar de ser un dos puntos de orixe da revolución francesa e influír deste xeito na aparición da democracia moderna, tamén comportou a múltiples abusos, porque en nome da vontade "xeral" ou pobo, asasinouse e destruíuse indiscriminadamente. Xerou actitudes irresponsables e permitiu o atropelo dos dereitos fundamentais das minorías.

A soberanía nacional do abade Sieyés |

Fronte a isto xorde unha nova corrente teórica, a de Emmanuel-Joseph Sieyès que postula que a soberanía está radicada na nación e non no pobo, querendo con iso que a autoridade non obrase soamente tomando en conta o sentimento maioritario coxuntural dun pobo, que podía ser obxecto de influencias ou paixóns desarticuladoras, senón que ademais tivese en conta o legado histórico e cultural desa nación, e dos valores e principios baixo os cales se fundou. Ademais no concepto de nación contempla a todos os habitantes dun territorio, sen exclusións nin discriminacións. Sieyès indica que "os parlamentarios son representantes e non mandatarios", posto que estes gozan de autonomía propia unha vez que xa foron electos, e exercerán os seus cargos mediando unha cota de responsabilidade e obxectividade no momento de lexislar, en cambio os mandatarios deben realizar o que o seu mandante lle indíca en cada momento, neste caso, o pobo.

Evolución posterior |

Así de Rousseau nace o concepto de soberanía popular, mentres que de Emmanuel-Joseph Sieyès o de soberanía nacional. Ambos conceptos danse indistintamente nas constitucións modernas, aínda que logo da II Guerra Mundial retomouse con forza o concepto de soberanía popular que se mira como máis próximo ao pobo, o cal suponse que actualmente ten un grao de cultura cívica e moderación moito máis alto que no tempo da Toma da Bastilla en 1789.

Ao tomar o corpo civil como un corpo político organizado, con vida propia e necesidades comúns, utilízase o termo soberanía nacional na Revolución francesa quitándolle ao individuo a capacidade individual de decisión e transmitíndolla ao corpo nacional. Esta é a tese mantida polo artigo 3 da Declaración de dereitos francesa ao determinar que

Deste xeito a soberanía nacional concibirase como unha, indivisible e inalienable, que non pode confundirse cos individuos que a conforman.

Ao conformar así o concepto, o individuo é parte da nación, pero esta é un todo que non lle representa directamente. Non será pois posible entender o sufraxio universal igual para todos e con poder de decisión. Os individuos non teñen dereitos, senón que cumpren funcións, e esas funcións serán reservadas para quen reúna a dignidade suficiente, xeralmente relacionada coa riqueza persoal. Aparece así o sufraxio censitario.

Para manter esta teoría se elaborarón complexas teses sobre a condición da Nación como entidade superior ao individuo.

Diferenzas entre soberanía nacional e popular |

O termo soberanía popular buscouse como a antagónica á tese da soberanía nacional. A Constitución francesa de 1793 foi o segundo texto legal que estableceu que "a soberanía reside no pobo ...". Jean-Jacques Rousseau, na suúa obra O Contrato social, atribúe a cada membro do Estado unha parte igual da que denomina a "Autoridade soberana" e propuxo unha tese da soberanía baseada na vontade xeral. Para Jean-Jacques Rousseau o soberano é o pobo, e este emerxe do pacto social, e como corpo decreta a vontade xeral manifiestada na lei.

De acordo ás diversas teses mantidas ata a data, pódese definir como "que a residencia legal e efectiva do poder de mando dun conxunto social atópase e exércese en e pola universalidad dos cidadáns", e particularmente nos Estados democráticos. Así o sufraxio universal convértese nun dereito fundamental e a condición cidadá é igual para todos con independencia de calquera outra consideración, salvo as limitacións de idade ou xuízo.

A Constitución española de 1978 recoñece que "a soberanía nacional reside no pobo, do que emanan todos os poderes do Estado".

Conclusión |

O vocábulo soberanía tamén xogou un importante papel na Teoría Política e na Doutrina do Dereito Internacional. É por iso que o contido desta palabra foi escurecido e deformado, polo que pode entenderse de varios modos ou admitir distintas interpretacións e ser, por conseguinte, motivo de dúbidas, incerteza e confusión. O principal problema estriba en que existindo tantas definicións do termo como hai autores, non hai acordo sobre cal é o obxecto buscado por este concepto no dereito internacional.

Carlos Augusto Rodríguez T, antigo profesor da Facultade de Dereito da Universidade Nacional, sinala que unha crítica científica da soberanía debe expoñer todas as definicións dese término e dirixir contra cada unha delas as obxecións que procedesen. Claro está que só se expoñerán os lineamientos xerais do problema e ofreceranse solucións prácticas.

Antes de rematar é preciso aclarar que non hai que confundir nin mesturar as consecuencias prácticas que resulten desta crítica científica co que se concibe na doutrina do Estado, na do dereito constitucional ou co que dispón realmente a Carta Magna. Estas consecuencias estritamente servirán para alimentar a doutrina do dereito internacional, particularmente para aclarar o obxecto buscado polo concepto da soberanía dentro do mencionado dereito.

Este artigo sobre política é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.