Lavoisier, fundador da química moderna.

A química é a ciencia que estuda a constitución, a estrutura e as propiedades da materia,^[1] así como as transformacións desta mediante reaccións químicas e os cambios enerxéticos implicados nestes procesos. En contraposición á física, ciencia que estuda as propiedades xerais da materia e establece as leis que explican os fenómenos materiais,^[2] o estudo fundamental desta son as transformacións que sofre a materia.

Os científicos dedicados ao seu estudo son os químicos e as químicas.^[3]

Definición de Pauling |

En palabras de Linus Pauling, Premio Nobel de Química en 1954:^[4]

Etimoloxía |

A orixe da palabra provén do termo do latín medieval chimia, a partir do árabe al-kimia 'pedra filosofal'^[5] , mais este é un tema controvertido dada a multiplicidade de palabras atopadas en diversas linguas antigas con significados moi diversos pero dalgún modo relacionados coa alquimia.

Historia |

A historia da química é a historia, desde a antigüidade até os nosos días, da ciencia química e do seus precedentes filosóficos e pseudo e protocientíficos, en particular da alquimia. Está intrinsecamente ligada ao desenvolvemento da humanidade, xa que abarca todas as transformacións da materia e as teorías correspondentes.^[6][7]

A maioría dos historiadores da ciencia aceptan que foron os antigos exipcios os primeiros "químicos".^[8]

Historicamente, o estudo da materia fíxose desde dúas perspectivas diferentes: a tecnolóxica ou factual e a filosófica ou teórica:

• O coñecemento tecnolóxico ten a súa orixe no dominio do lume por parte do home e, polo que fai aos fenómenos químicos, procesos tales como a cocción de alimentos, a cerámica, a metalurxia, a fabricación do vidro, a preparación de medicamentos e remedios a partir de fontes naturais, a preparación de colorantes, de bebidas alcohólicas e vinagre etc. desenvolvéronse desde tempos prehistóricos no seo de diversas civilizacións.^[9][10]


• Con respecto ao coñecemento filosófico da materia, as primeiras teorías sobre a súa orixe e a súa constitución desenvolvéronas os filósofos gregos da antigüidade clásica, entre os que destaca Empédocles, cos catro elementos propostos por Tales de Mileto, Anaxímenes, Heráclito e Xenófanes: auga, aire, lume e terra.

A ciencia química xorde antes do século XVII a partir da alquimia, protociencia (ou pseudociencia) moi popular entre moitos dos científicos da época.^[11][12]

Considérase que os principios básicos da química estableceunos por primeira vez Robert Boyle na súa obra The Sceptical Chymist (1661).^[13]

A química como tal comeza a desenvolverse un século máis tarde cos traballos de Antoine Lavoisier que, xunto con Carl Wilhelm Scheele descobren o oxíxeno. Lavoisier, pola súa parte, propuxo a lei da conservación da masa e refutou a teoría do floxisto coa teoría da combustión.^[14]

As distintas ramas da química foron establecidas en función do tipo de compostos ou do tipo de estudo levado a cabo. Entre estas atópanse: a química inorgánica, encargada do estudo da materia inorgánica; a química orgánica, encargada do estudo da materia orgánica; a química física, encargada do estudo enerxético e estrutural de sistemas químicos dende escala macroscópica até a atómica; e a química analítica, baseada no estudo da materia mediante análises químicos.^[15]

A química, unha das "ciencias básicas" |

A ubicuidade da química nas ciencias naturais fai desta que sexa considerada dentro das ciencias básicas. A química é de gran importancia en moitos campos do saber, como na ciencia de materiais, na bioloxía, na farmacoloxía, na medicina e na enxeñería, entre outros.

Os procesos naturais estudados pola química concernen a partículas fundamentais (electróns, protóns e neutróns), partículas compostas (núcleos atómicos, átomos e moléculas) ou estruturas microscópicas como cristais.

Dende un punto de vista microscópico das partículas involucradas nas reaccións, pódese considerar un sistema pechado o cal intercambia enerxía co medio. No caso de reaccións exotérmicas, liberarán enerxía cedéndolla ó medio en forma de calor; mentres tanto, nun proceso endotérmico, ocorre o inverso, o medio de reacción (o sistema pechado) capta enerxía do medio para poder reaccionar. Entón, pódese estender o concepto de reacción química, engadindo deste xeito o concepto de enerxía (calor) como produto ou reactivo.

Divisións da química |

Aínda que a división da química está comprendida en múltiples ramas, pódese facer a seguinte división segundo a IUPAC^[16]:

• 
  Química física e biofísica
  


• Química inorgánica


• 
  Química orgánica e biomolecular


• Polímeros


• Química analítica


• Química ambiental


• Química da saúde humana
  


• 
  Nomenclatura química e representación estrutural

Máis tradicionalmente pódese facer unha división máis simple:

• 
  Química orgánica: É a ciencia da estrutura, das propiedades, da composición e das reaccións químicas dos compostos orgánicos que, en principio, son os compostos cuxo elemento principal é o carbono. O límite entre a química orgánica e a química inorgánica, que segue, non é sempre nítido; por exemplo, o óxido de carbono (CO) e o anhídrido carbónico (CO₂) non forman parte da química orgánica.


• 
  Química inorgánica: É a rama da química que trata das propiedades e das reaccións dos compostos inorgánicos. Inclúe a xeoquímica.


• 
  Química física: É o estudo dos fundamentos físicos dos sistemas químicos e dos procesos físicos. En particular, a descrición enerxética das diversas transformacións, por exemplo, forma parte desta rama da química. Nela atópanse disciplinas importantes como a termoquímica, aplicación da termodinámica á química; a cinética química, a mecánica estatística, a espectroscopia e a electroquímica, entre outros.


• 
  Química analítica: É o estudo de mostras de material para coñecer a súa composición química e a súa estrutura.

A importancia dos sistemas biolóxicos, fai que actualmente todas as ramas teñan unha gran presenza en estudos de natureza bioquímica.

Química inorgánica:
Dicromato de amonio, (NH₄)₂Cr₂O₇

Áreas de estudo relacionadas coa química e algunhas das súas subdivisións |

Un dos procedementos frecuentes na electroquímica é a electrólise.

• 
  Química inorgánica: estuda as substancias inorgánicas.


• 
  Química orgánica: estuda as substancia orgánicas.


• 
  Bioquímica: trata dos procesos químicos relativos aos seres vivos.


• 
  Cálculo de reactores: rama da Enxeñaría Química que estuda o proxecto de conxunto de reactores industriais.


• 
  Carboquímica: trata de procesos que inclúen o carbón mineral.


• 
  Catálise química: trata de procedementos que alteran a cinética das reaccións.


• 
  Ciencias dos materiais: trata da composición, resistencia e durabilidade de materiais.


• 
  Cinética química: trata da velocidade das reaccións químicas.


• 
  Combustión: trata das substancias usadas na produción de enerxía.


• 
  Electroquímica: trata de reaccións químicas que inclúen enerxía eléctrica.


• 
  Enxeñaría química: rama da enxeñaría dedicada ao proxecto e estudo de industrias de procesos químicos.


• Mineraloxía


• Química ambiental


• 
  Química industrial: estudo de reaccións con interese en procesos industriais (ver Enxeñaría química e Cálculo de reactores)


• Química cuántica


• 
  Operacións unitarias: rama da Enxeñaría química que estuda o proxecto de equipamentos industriais de transformacións físicas (por exemplo, filtración, destilación, decantación, quecemento) en oposición ás Conversións químicas (Cálculo de reactores).


• 
  Petroquímica: trata da obtención e refinación do petróleo


• 
  Termoquímica: trata de reaccións químicas que inclúen enerxía térmica.

Literatura química |

Alén dos libros didácticos ou específicos sobre temas de Química no mundo, publícanse diariamente moreas de artigos técnicos e científicos. Hai millares de xornais e revistas científicas de química. A principal fonte de referencia para unha investigación bibliográfica sobre os asuntos tratados na área química é o Chemical Abstracts, publicado pola American Chemical Society, o cal contén resumos dos principais artigos publicados mundialmente.

Notas |

Véxase tamén |

Commons ten máis contidos multimedia sobre:  Química

Vexa a entrada do Galizionario acerca de  Química

Bibliografía |

• 
  Atkins, Peter; de Paula, Julio (2009). Elements of Physical Chemistry (en inglés) (quinta ed.). Nova York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-922672-6. 
  


• 
  Burrows, Andrew; Holman, John; Burrows, John; Parsons, Andrew; Pilling, Gwen; Price, Gareth (2009). Chemistry 3. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927789-6. 
  

Ligazóns externas |

• 
  A ciencia ten nome de muller en Galilibros.


• Libro de introdución á Química en Galilibros


• Libro de preguntas de Física e Química en Galilibros