Xeoloxía Índice Características | Breve historia da xeoloxía | Tempo xeolóxico | Disciplinas da xeoloxía | Notas | Véxase tamén | Menú de navegación"Millennial Plaques: James Hutton"o orixinal"Northern Lights: How modern life emerged from eighteenth-century Edinburgh""James Hutton""James Hutton's Edingurgh locales"o orixinalInternational Commission on Stratigraphy2002Sci...297.1678A0036-80751221564110.1126/science.1073950e30005454644792352097ID627901117974020227-68267geologysh85054037005730904439D005844
Xeoloxía
gregocienciaTerraJames HuttonplanetoloxíaCiencias da Terraxeólogosidade da Terratectónica de placaslitosferacodiamanto superiorplacas tectónicasmantoastenosferarecursos naturaispetróleocarbónmetaisouroferrocobreuraniopedras preciosasmineraisasbestomicafosfatosarxilascuarzoelementosxofrecloroastroxeoloxíaselenoloxíaJean-André Deluc1778Horace-Bénédict de Saussure1779xeografíaastronomíaquímicafísicamatemáticabioloxíaantropoloxíaChinaShen Kua10311095fósilesestratobarrosTeofrasto372287AristótelesRevolución científicalatínalquimistaquímicomineraloxistamineraloxíaGeorgius Agricola14941555mineríametalurxia1556Terraenerxía eólicahidrodinámicaaluminioxofreNiels StensenSteno16381686principio da superposición das capasprincipio da horizontalidade orixinalprincipio da continuidade inferiorralestratigrafíaJames Hutton1785Sociedade Real de Edimburgo17951811Georges CuvierAlenxandre BrongniartCuvierelefanteParísprincípio da sucesión estratigráfica1830Charles Lyell1875uniformitarismocatastrofismoséculo XXtectónica de placasteoría da deriva dos continentesAlfred WegenerArthur Holmes1912sistema solarEón HadeicoHolocenocristalografíaraios Xneutrónselectrónsestrutura cristalinaespeleoloxíaestratigrafíahidroxeoloxíazonas húmidas (freatoxénicos)estadomineraloxíamineralaugamercuriopaleontoloxíafósilesbioloxíapaleobioloxíatafonomíabiocronoloxíaestudio da evolución dos seres vivosbioestratigrafíapaleoxeografíapaleoclimatoloxíapetroloxíapetrografíasedimentoloxíaestratigrafíasismoloxíaterremotosondas elásticasmaremotostsunamisvulcanoloxíaVulcanovolcánsxemoloxíaxemasxeoloxía do petróleohidrocarburospetróleogasxeoloxía económicaminaríaxeoloxía estruturalxeoloxía históricaeónserasperíodosépocasidadesastroxeoloxíaplanetoloxíaplanetassatélitesasteroidescometasmeteoritosxeomorfoloxíaxeofísicafísicareflexiónrefracciónradioactivosgravidademagnetismo terrestremareasterremotostsunamiscampos eléctricosfenómenos sísmicosxeoquímicaelementos químicoshidrosferaatmosferabiosferalitosferamineraisrochascodia terrestre
Xeoloxía
Saltar ata a navegación
Saltar á procura
Rexións xeolóxicas mundiais
Codia oceánica 0-20 Ma 20-65 Ma >65 Ma Codia continental Escudos ou cratóns antigos Plataformas continentais Oróxenos (cadeas montañosas) Concas sedimentarias Rochas ígneas Codia adelgazada (por extensión cortical)
A xeoloxía, do grego γῆ gē ('Terra') e λόγος lógos ('palabra', 'razón, 'tratado'), é a ciencia que estuda a Terra, a súa composición, estrutura, propiedades físicas e químicas, historia e os procesos que a formaron.
A xeoloxía tal como a coñecemos hoxe foi establecida a partir dos estudos de James Hutton, ao que se considera como o pai da xeoloxía moderna.[1][2][3][4][5][6]
O campo das disciplinas académicas implicadas encóntrase dentro da Licenciatura (hoxe Grao), de "Ciencias xeolóxicas", isto é, un compendio de diferentes ciencias ou disciplinas autónomas sobre distintos aspectos do estudo global do noso planeta e, por extensión, do estudo do resto dos corpos e materias do sistema solar (planetoloxía, astroxeoloxía ou xeoloxía planetaria).
Índice
1 Características
2 Breve historia da xeoloxía
3 Tempo xeolóxico
4 Disciplinas da xeoloxía
4.1 Cristalografía
4.2 Espeleoloxía
4.3 Estratigrafía
4.4 Hidroxeoloxía
4.5 Mineraloxía
4.6 Paleontoloxía
4.7 Petroloxía
4.8 Sedimentoloxía
4.9 Sismoloxía
4.10 Vulcanoloxía
4.11 Xemoloxía
4.12 Xeoloxía do petróleo
4.13 Xeoloxía económica
4.14 Xeoloxía estrutural
4.15 Xeoloxía histórica
4.16 Xeoloxía planetaria
4.17 Xeomorfoloxía
4.18 Xeofísica
4.19 Xeoquímica
5 Notas
6 Véxase tamén
6.1 Outros artigos
Características |
A xeoloxía é unha das Ciencias da Terra. O labor dos seus estudosos (xeólogos) foi esencial para determinar a idade da Terra, que se estima que ten uns 4.6000 millóns de anos, e a desenvolver a teoría denominada tectónica de placas segundo a cal a litosfera terrestre, que é ríxida e está formada pola codia e unha porción do manto superior está fragmentada en varias placas tectónicas que se moven sobre a parte superior plástica do manto, denominada astenosfera.
Os xeólogos axuda a localizar e a tratar os recursos naturais da Terra, como o petróleo ou o carbón, así como metais como o ouro, ferro, cobre ou uranio, por exemplo. Moitos outros materiais posúen interese económico: as pedras preciosas e moitos minerais con aplicación industrial, como o asbesto, a mica, os fosfatos, as arxilas, o cuarzo ou elementos como o xofre e cloro.
A astroxeoloxía fai referencia á aplicación dos principios xeolóxicos a outros corpos do sistema solar. Aínda que tamén se usan terminos especializados coma selenoloxía (estudo da Lúa) etc.
A palabra "xeoloxía" foi usada por primeira vez por Jean-André Deluc no ano 1778, sendo introducida de forma definitiva por Horace-Bénédict de Saussure en 1779.
A xeoloxía relaciónase directamente con moitas outras ciencias, en especial coa xeografía, e a astronomía. Por outro lado, a xeoloxía utiliza ferramentas fornecidas pola química, a física e a matemática, entre outras, mentres que a bioloxía e a antropoloxía sérvense da xeoloxía para dar soporte a moitos dos seus estudos.
Breve historia da xeoloxía |
Na China, Shen Kua (1031 - 1095) formulou unha hipótese para a explicación da formación de novas terras, baseándose na observación de cunchas fósiles dun estrato nunha montaña localizada a centos de quilómetros do océano. O sabio chinés defendía que a terra formábase a partir da erosión das montañas e pola deposición de barros.
A obra Περί λιθόν Perí lithón ('Sobre as pedras'), de Teofrasto (372-287), alumno de Aristóteles permaneceu durante milenios como a obra de referencia na ciencia xeolóxica. A súa interpretación dos fósiles non foi revogada até despois da Revolución científica. A súa obra traduciuse para o latín, e tamén para outras linguas europeas.
O alquimista, químico e mineraloxista alemán, considerado o fundador da mineraloxía moderna, Georgius Agricola (1494-1555) escribiu o primeiro tratado sobre minería e metalurxia, De re metallica libri XII 1556 no cal se podía encontrar un anexo sobre as criaturas que habitaban no interior da Terra (Buch von den Lebewesen unter Tage). A súa obra cubría temas como a enerxía eólica, hidrodinámica, e a extracción e transporte de minerais (como o aluminio e o xofre.
Niels Stensen (Steno) (1638-1686) foi o autor de varios principios da xeoloxía, como o principio da superposición das capas, o principio da horizontalidade orixinal e o principio da continuidade inferiorral, tres principios definidores da estratigrafía.
O xeólogo, Pintura do século XIX por Carl Spitzweg.
James Hutton, como quedou dito, considérase frecuentemente como o primeiro xeólogo moderno. En 1785 presentou unha teoría denominada Teoría da Terra (Theory of the Earth) na Sociedade Real de Edimburgo. Na súa teoría, explicou que a Terra era moito máis antiga do que se supoñía entón, para permitir "que houbera tempo para que se producira a erosión das montañas de forma que os sedimentos orixinasen novas rochas no fondo do mar, para ser máis tarde levantadas e constituíran os continentes". Hutton publicou unha obra en dous volumes acerca desta teoría en 1795.
En 1811 Georges Cuvier e Alenxandre Brongniart publicaron a súa teoría sobre a idade da Terra, baseada no descubrimento, por Cuvier, de ósos de elefante en París. Para soster a súa teoría os autores formularon o princípio da sucesión estratigráfica.
En 1830 Charles Lyell publicou por primeira vez a súa famosa obra Principios da Xeoloxía, seguida de continuas revisións até a súa morte en 1875. Lyell promoveu con éxito durante a súa vida a doutrina do uniformitarismo, que defende que os procesos xeolóxicos son lentos e aínda ocorren a día de hoxe (O presente é a clave so pasado). En sentido contrario, a teoría do catastrofismo defendía que as estruturas da Terra se formaban en sucesos catastróficos únicos, permanecendo inalterábeis despois deses acontecementos.
Durante o século XIX debateuse amplamente a cuestión da idade da Terra, que se estimaban nesa época entre algúns millóns e 100.000 mil millóns de anos. No século XX o maior avance da xeoloxía foi o desenvolvemento da teoría da tectónica de placas nos anos 60. A teoría da deriva dos continentes fora inicialmente proposta por Alfred Wegener e Arthur Holmes en 1912, pero non foi totalmente aceptada até que se desenvolveu a teoría da tectónica.
Tempo xeolóxico |
- Artigo principal: Historia da Terra.
A escala do tempo xeolóxico abarca toda a historia da Terra.[7] Os inicios sitúanse entre o material do sistema solar máis antigo coñecido, hai 4.567 Ga (Gigaannum, mil millóns de anos)[8], e a idade da terra, hai 4.54 Ga[9][10], ao comenzo do informalmente recoñecido como Eón Hadeico. Para o final deste período tómase o Holoceno como o día actual.
